СВЕТСКИ ШАМПИОНАТ ВО ШАХ

Светското првенство во шах е натпреварување под покровителство на ФИДЕ (Светската шаховска федерација) и се одржува секоја втора година. Неофицијални натпревари за титулата светски првак се играат од 1886. година, а во ерата на ФИДЕ од 1948 година.

И покрај тоа што светското првенство е отворено за сите играчи, постојат посебни првенства за жени, потоа за шахисти до 20 години, за помлади возрасни групи, сениори, како и еден за компјутери. Инаку постојат и светски првенства во шах во брз, блиц, кореспонденција, решавање на проблеми и таканаречен случаен шах на Фишер. Во овој текст ќе се осврнеме на машкото првенство во класичен шах, а на другите подетално ке се осврнеме  во еден од следните текстови.

Актуелен светски шампион е Магнус Карлсен кој оваа титула ја носи од 2013. година.

Актуелен светски шампион е Магнус Карлсен

Инаку светски шаховски шампионат може да се подели во 3 периоди.

1. Неофицијалното првенство, кое се однесува на периодот пред 1886. година, каде се истакнуваат шахистите Руј Лопез де Сегура, , Паоло Бои, Алесандро Салвио и други.

2. Периодот од 1886 година го одбележаа Вилхелм Штајниц и Емануел Ласкер.

3. Периодот од 1948 до 1993 година е периодот во кој се одржуваа светските првенства под покровителство на ФИДЕ, а кој во суштина може да се смета за единствен релевантен и официјален и на кој ќе се осврнеме.

Светските првенства во шах до 1948 година ги организирале самите играчи, а трошоците за организацијата биле на товар на нив. Од 1948 година, светското првенство се организира на секои две до три години и се карактеризира со раѕлични регионални турнири за квалификации.

-Квалификациони турнири за кандидати

– Турнирот за кандидат е турнир за избор на предизвикувач. Со текот на годините се разликуваше по бројот на играчите (помеѓу 8 и 16 играчи) и формат.

– Шампионат помеѓу шампион и предизвикувач (финале)

Инаку, правилата на првенството се менуваа, на пример до 1974. година се играше на вкупно 24 партии, при што победник би бил шахистот кој на крајот би имал најмногу бодови. Првенствата одржани во 1981 и 1984 година се играа за 6 победи, односно шампион би бил шахистот кој прв остварил шест победи. За титулата во 2007 година се одиграа вкупно 12 натпревари, а на првенството одржано во 1996 година се одиграа вкупно 20 натпревари.

Првиот официјален светски шампион во шах беше Михаил Ботивник, кој ја освои титулата во 1948. година.

Шамиони у во рганизација на ФИДЕ (1948-1993) године

1	Mikhail Botvinnik	1948–1957	Soviet Union
2	Vasily Smyslov	1957–1958	Soviet Union
3	Mikhail Botvinnik	1958–1960	Soviet Union
4	Mikhail Tal	1960–1961	Soviet Union
5	Mikhail Botvinnik	1961–1963	Soviet Union
6	Tigran Petrosian	1963–1969	Soviet Union
7	Boris Spassky	1969–1972	Soviet Union
8	Bobby Fischer	1972–1975	United States
9	Anatoly Karpov	1975–1985	Soviet Union
10	Garry Kasparov	1985–1993	Soviet Union  Russia

Дуел на Гари Каспарова и Анатолија Карпов – Светски шампионат 1984, Москва.

– Периодот од 1993 до 2006 година се карактеризира со раскол во светската шаховска асоцијација под „дирегија“ на Гари Каспаров, кој ја основал Професионалната шаховска асоцијација (ПЦА) . Шампиони во организација на ПЦА (1993-2006) година

Garry Kasparov	1993–2000	Russia
Vladimir Kramnik	2000–2006	Russia

Шампиони во организација на ФИДЕ (1993-2006) година

1	Anatoly Karpov	1993–1999	Russia
2	Alexander Khalifman	1999–2000	Russia
3	Viswanathan Anand	2000–2002	India
4	Ruslan Ponomariov	2002–2004	Ukraine
5	Rustam Kasimdzhanov	2004–2005	Uzbekistan
6	Veselin Topalov	2005–2006	Bulgaria

Стевски шампиони во шах по обединувањето на титулата во организацијата ФИДЕ

1	Vladimir Kramnik	2006–2007	Russia
2	Viswanathan Anand	2007–2013	India
3	Magnus Carlsen	2013	Norway

За титулата светски првак во 2023. година ќе се борат Јан Непомињачи од Русија и Динг Лирен од Кина. Актуелниот шампион Магнус Карлсен се откажа од одбраната на титулата.

Исто така, во женска конкуренција титулата ќе ја брани актуелната шампионка од 2020 година, Кинеската Ју Венџун.